Zgłaszanie naruszeń (tzw. whistleblowing) to sytuacja, w której ktoś zgłasza wątpliwości dotyczące niewłaściwego postępowania. Zwykle ma to miejsce w ramach pracy w organizacji publicznej, prywatnej lub rządowej. Inne popularne określenia tego zjawiska to „podnoszenie alarmu”, „ujawnianie informacji” lub „zgłaszanie wątpliwości”.

„Zgłaszanie naruszeń (whistleblowing) nie dotyczy wszystkiego, co wydaje się być niewłaściwe.”

Zgadza się. Zgłaszanie naruszeń (whistleblowing) to sytuacje, w których obawa dotyczy interesu publicznego. Oznacza to, że osoba zgłaszająca naruszenie uważa, że będzie ono mieć wpływ na innych, tj. pracodawcę, klientów lub społeczeństwo.

Zazwyczaj jest to więc działanie niezgodne z prawem, nieetyczne lub szkodliwe. I zdarzenie to mogło zajść w przeszłości bądź dziać się obecnie – lub w ogóle jeszcze do niego nie doszło. Przykłady:

• oszustwo lub korupcja
• molestowanie, zastraszanie i dyskryminacja
• naruszenia standardów BHP
• szkody związane ze środowiskiem, towarami lub mieniem
• celowe złamanie prawa

Inne popularne określenia whistleblowing to „podnoszenie alarmu”, „ujawnianie informacji” lub „zgłaszanie wątpliwości”.

Kiedy dane działanie nie stanowi zgłaszania naruszeń (whistleblowing)?

Zgłoszenie naruszenia (whistleblowing) nie dotyczy kwestii związanej z osobistą niechęcią jednej osoby do drugiej. To inaczej niż w przypadku działań, które negatywnie wpływają na innych. Dzieje się tak, gdy zgłoszenie jest sprawą osobistą dla osoby zgłaszającej, np. skarga dotyczy zachowania współpracownika, niesprawiedliwego traktowania lub naruszenia praw pracowniczych. Zwykle taka sprawa rozpatrywana jest w ramach skarg pracowniczych za pośrednictwem działu kadr.

Zgłoszenia wewnętrzne lub zewnętrzne

Wewnętrzne zgłoszenie jest dokonywane w firmie, w której mają miejsce działania niezgodne z prawem. Może się to odbyć za pośrednictwem kanałów dokonywania zgłoszeń, takich jak portal internetowy, telefon, poczta głosowa lub list. Zachęcanie do wewnętrznego zgłaszania pomaga organizacjom dowiedzieć się o problemie i podjąć odpowiednie działania na wczesnym etapie.

Zgłoszenie zewnętrzne zachodzi wtedy, gdy niewłaściwe postępowanie zostaje ujawnione nie w miejscu pracy, ale np. w mediach, na policji lub w organie rządowym. Może się to zdarzyć, gdy w firmie nie ma narzędzi do wewnętrznego zgłaszania naruszeń lub gdy problem nie został poważnie potraktowany. Inne popularne określenia tego zjawiska to „podnoszenie alarmu”, „ujawnianie informacji” lub „zgłaszanie wątpliwości”.

Każdy może zgłosić naruszenie

Nie tylko obecni pracownicy mogą zgłaszać niewłaściwe postępowanie. Każda osoba blisko związana z daną organizacją może zgłosić swoje wątpliwości, jeśli podejrzewa, że doszło do naruszenia. Może to dotyczyć byłych pracowników, klientów, dostawców, kandydatów do pracy, wykonawców itp. Osoby zgłaszające niewłaściwe postępowanie muszą mieć dobre zamiary bez względu na swoją pozycję.

Dlaczego zgłaszanie naruszeń (whistleblowing) to gorący temat?

W 2019 r. weszła w życie dyrektywa UE 2019/1937 „w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE”. Jej celem jest lepsza ochrona sygnalistów, tj. osób zgłaszających naruszenie prawa Unii w miejscu pracy.

Dlaczego tak wiele się mówi o tej kwestii?

Dyrektywa wymaga od firm na terenie UE zatrudniających ponad 50 pracowników wdrażania wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń. Firmy, które zatrudniają ponad 250 pracowników, muszą wdrożyć takie kanały do końca 2021 roku.

Potrzebujesz więcej informacji na temat dyrektywy?

Zapoznaj się z treścią dyrektywy UE i dowiedz się, co jej wymagania oznaczają dla Twojej firmy.